Jasalma intellekt boyınsha kadrlar tayarlaw jańa basqıshqa shıǵadı

Huqıqıy qatnas Keyingi jıllarda jasalma intellekt texnologiyaları jedel pátler menen rawajlanıp, tek ǵana ekonomika hám ilim emes, al huqıqıy qatnasıqlar tarawında da jańa talap hám tártiplerdi qáliplestirmekte. Mámleketimiz basshısınıń usı jıl 22-oktyabrdegi pármanı bolsa jasalma intellektke baylanıslı huqıqıy mexanizmlerdi tártipke salıw hám juwapkershilikti belgilew boyınsha áhmiyetli ózgerislerdi názerde tutadı. Bul pármannıń tiykarǵı maqseti ne hám ol huqıqıy qatnasıqlarǵa qanday tásir kórsetedi? Bul boyınsha Tashkent mámleketlik yuridikalıq universiteti “Biznes huqıqı” kafedrası oqıtıwshısı Umida Bekmirzaeva tómendegishe túsinik berdi: – Prezidentimizdiń “Jasalma intellekt texnologiyaların bunnan bılay da rawajlandırıwǵa baylanıslı qosımsha ilajlar haqqında”ǵı pármanı mámleketimizde sanlı transformaciya procesin jańa basqıshqa alıp shıǵatuǵın áhmiyetli siyasiy-huqıqıy hújjet boldı. Ol jasalma intellekt texnologiyaların jedel engiziw, hákimshilik processlerde insan faktorın azaytıw hám texnologiyalıq rawajlanıwdı jedellestiriwge xızmet etedi. Bul hújjettiń qabıl etiliwi menen jasalma intellektti rawajlandırıw baǵdarındaǵı aldınǵı derek 2024-jıl 14-oktyabrde tastıyıqlanǵan “Jasalma intellekt texnologiyaların 2030-jılǵa shekem rawajlandırıw strategiyası” menen baslanǵan reformalar logikalıq dawam etti. Párman bul strategiyalıq baǵdardı anıq maqsetler hám ámeliy mexanizmler menen bekkemleydi. Bárinen burın, 2026-jıldıń aqırına shekem mámleketlik basqarıw, ekonomika hám sociallıq tarawda keminde 100 jasalma intellekt joybarın engiziw, 2030-jılǵa shekem bolsa infrastrukturanı rawajlandırıw ushın 1 milliard dollardan aslam sırt el investiciyaların tartıw rejelestirilmekte. Bunnan tısqarı, 2026-2027-oqıw jılınan baslap mektepler hám joqarı bilimlendiriw mákemeleriniń sabaqlıqlarına jasalma intellekt boyınsha arnawlı temalar kirgiziliwi, 2026-jılǵa shekem bolsa 15 jasalma intellekt laboratoriyasınıń iske qosılıwı názerde tutılǵan. Pármannıń eń áhmiyetli táreplerinen biri jasalma intellekt ushın bekkem institucionallıq ekosistema jaratıw. Sanlı texnologiyalar ministrligi janında mámleketlik uyımlar, isbilermenler, ilimiy toparlar hám sırt elli ekspertlerdi birlestiretuǵın Másláhát keńesi dúziledi. 2026-jıl 1-yanvardan baslap jasalma intellekt texnologiyaların óz ishine alǵan normativlik-huqıqıy hújjetler májbúriy tártipte ekspertizadan ótkeriledi. Kriptoaktivler, elektron kommerciya, qamsızlandırıw, bahalı qaǵazlar hám blokcheyn sistemalarında jasalma intellekt engiziw ushın da óz aldına tártipler belgilenedi. Bul, ásirese, bazar ekonomikası mexanizmlerinde jasalma intellekttiń qáwipsiz hám juwapkershilikli qollanılıwın támiyinleydi. Párman jasalma intellekt boyınsha kadrlar tayarlawdı pútkilley jańa basqıshqa kóteredi. Mekteplerde “Jasalma intellekt kúni” engiziledi, “Informatika” sabaqlıqlarına jasalma intellekt tiykarları qosıladı, “Bir million jasalma intellekt jetekshileri” baǵdarlaması jolǵa qoyıladı. 2026-jıldan “Jańa Ózbekstan” universiteti negizinde Jasalma intellekt klasteri shólkemlestirilip, ilim, sanaat hám xalıqaralıq birge islesiw integraciyalanǵan halda kadrlar tayarlanadı. Jáne bir úlken wazıypa – ózbek tilindegi jasalma intellektti rawajlandırıw. 2026-jıldıń aqırına shekem 15 milliard parametrli “Ózbek tili korpusı” jaratıladı hám keminde 5 iri til modeline integraciyalanadı. Bul ózbek tiliniń sanlı mákandaǵı abırayın keskin arttıratuǵın tariyxıy qádem boladı. Ulıwma alǵanda, párman Ózbekstannıń jasalma intellekt siyasatın strategiyalıq dárejeden ámeliy basqıshqa ótkermekte. Ol sanlı ekonomika, mámleketlik basqarıw, bilimlendiriw, densawlıqtı saqlaw, gidrologiya, transport, energetika sıyaqlı tarawlarda jasalma intellekt sheshimleriniń keńnen engiziliwin, jańa startaplar ekosistemasınıń qáliplesiwin, investiciyalıq tartımlılıqtıń artıwın hám eń áhmiyetlisi, jas áwladtıń global texnologiyalıq processke jedel qosılıwın támiyinleydi. Gulnoza Boboeva, ÓzA